Czym jest afazja?
Afazja to utrata zdolności rozumienia (interpretowania) lub formułowania (nadawania) wypowiedzi. Dotyczy to zarówno wypowiedzi werbalnych (słów), jak i wypowiedzi niewerbalnych (gestów, itp.).
Afazja może wystąpić u osób, które wcześniej opanowały język, co dotyczy również osób niesłyszących i niewidzących, posługujących się alfabetem Braille’a, alfabetem Lorma, polskim językiem migowym (PJM), itd.
Afazja powstaje na skutek uszkodzenia mózgu.
Do najczęstszych przyczyn afazji należą:
- udar mózgu,
- mechaniczne urazy mózgu,
- choroby nowotworowe,
- zatrucia.
Jakie są objawy afazji?
Afazja może się przejawiać w takich umiejętnościach, jak: rozumienie, czytanie, nadawanie, a także powtarzanie.
Ze względu na to, że uszkodzone mogą być różne struktury mózgu, afazja przyjmuje różne postaci, a co za tym idzie – jej objawy są niejednorodne. Mogą do nich należeć m.in.:
- zaburzenia rozumienia,
- zaburzenia czytania,
- zaburzenia pisania,
- zaburzenia powtarzania,
- zaburzenia płynności mowy,
- zakłócenia melodii mowy, np. zaburzenia tempa mowy,
- zaburzenie nazywania, zastępowanie słów wielowyrazowym opisem, np. coś do jedzenia zamiast jabłko,
- przekręcanie wyrazów lub używanie niewłaściwych słów, np. tok zamiast kot,
- błędne budowanie zdań, niezdolność tworzenia prawidłowych form gramatycznych, np. brak odmiany lub nieprawidłowa odmiana wyrazów,
- zaburzenia programowania i planowania ruchów mowy (mowa wysiłkowa lub skandowana, czyli niewyraźna, spowolniona, wysiłek w inicjowaniu wypowiedzi),
- zaburzenia w zakresie doboru odpowiednich słów.
Co więcej, chorym z afazją mogą towarzyszyć:
- nieustanne wahanie się,
- ciągła chęć poprawiania się,
- anozognozja, czyli niezdolności zdawania sobie sprawy z własnej choroby,
- agnozja wzrokowa, czyli niezdolność rozpoznawania obiektów za pomocą zmysłu wzroku,
- depresja poudarowa,
- deficyty w zakresie upośledzenia postrzegania społecznego, które dotyczą m.in. wnioskowania o przekonaniach lub emocjach innych osób, rozumienia ironii.
W przypadku chorego z afazją jedną z najważniejszych rzeczy jest szybkie wdrożenie rehabilitacji. Ponadto, na kondycję chorego wpływają również:
- stały kontakt z rodziną;
- wsparcie najbliższych członków rodziny;
- wsparcie psychologiczne;
- farmakoterapia.
Rodzaje afazji
Istnieje wiele klasyfikacji, w których wyodrębnione zostały różne typy afazji.
Poniżej znalazły się te, które są powszechnie stosowane w praktyce klinicznej, a co za tym idzie – te, z którymi najczęściej możemy się zetknąć. Należą do nich: afazja ruchowa, afazja czuciowa, afazja anomiczna, afazja przewodzeniowa, afazja transkorowa (ruchowa i czuciowa) oraz afazja podkorowa (ruchowa i czuciowa).
za: S. Michalak, Wybrane zagadnienia z neurologii klinicznej i ich znaczenie w praktyce neurologopedycznej, [w:] Wprowadzenie do neurologopedii, pod red. A. Obrębowskiego, Poznań 2013.
Afazje podkorowe
Afazje podkorowe mają również dwa warianty: ruchowy i czuciowy. Do najczęstszych objawów w przypadku tych afazji należą:
- anomia (zaburzenia nazywania),
- perseweracje (powtarzanie wcześniejszego bodźca, np. słowa, sylaby),
- zaburzenia uwagi,
- nasilona męczliwość.
| Nadawanie | Płynna lub niepłynna mowa spontaniczna, perseweracje |
| Rozumienie | Zmienne (zachowane lub zaburzone) |
| Nazywanie | Zaburzenia nazywania (wyszukiwania słów) |
| Powtarzanie | Zachowane |
| Czytanie głośne | Często względnie zachowane |
| Rozumienie tekstu | Zmienne (zachowane lub zaburzone) |
| Pisanie | Zachowane |